Gezondheidsvaardigheden en een gezonde leefstijl zijn van invloed op de beleving van de eigen gezondheid. In 2018 is de focus van dit kernthema nog meer komen te liggen op de onderliggende factoren van gezondheid. In dit filmpjelicht Wethouder Everhardt toe hoe we hier in Utrecht aan werken.

Gezondheidsvaardigheden
We zien dat voor een deel van de inwoners de wereld van veelal digitale zorgsystemen en ondersteuning te ingewikkeld is en daardoor niet toegankelijk, terwijl juist deze groep vaker een beroep doet op zorg en ondersteuning. We werken daarom samen met inwoners en partners uit de stad aan het vergroten van de toegankelijkheid van voorzieningen en zorg.
Er is in de stad aandacht voor de verbinding tussen leef- en systeemwereld. Het Stedelijk Overleg Lichamelijk Gehandicapten Utrecht (SOLGU) heeft een workshop in Overvechtgeorganiseerd over het contact van chronisch zieken met instanties.

We hebben ook aandacht besteed aan het versterken van gezondheidsvaardigheden zodat inwoners meer invloed hebben op hun eigen gezondheid. We  bevorderen de taalvaardigheid door het subsidiëren van de taalcoaches van ‘Taal doet meer’. In Zuidwest is een wijktaalcampagne gestart en is een taalakkoordondertekend. Het project ‘Nieuw Welgelegen zet gezinnen in hun kracht’ is verbonden aan het taalakkoord. Met het boekstartprojectis een pilot uitgevoerd bij de JGZ.

Gezonde leefstijl
We vinden het belangrijk om inwoners met gezondheidsachterstanden te bereiken. Dit deden wij in 2018 bijvoorbeeld door aanwezig te zijn en voorlichting te geven op ontmoetingsplekken zoals shishalounges en theehuizen. Ook hebben wij samen met andere organisaties en moskeeën gezondheidsdagen georganiseerd in de moskee. Hier zijn verschillende onderwerpen aan de orde gekomen, zoals slaapproblemen bij kinderen, diabetes, voeding en bewegen, lachgas, roken en puberteit. Bijzonder was dat er dit jaar in een moskee een bijeenkomst met pubers is geweest over verliefdheid, seksualiteit en grensoverschrijdend gedrag.

In Noordwest is gewerkt aan het netwerkthema ‘Zet een stap naar een gezonde leefstijl’. Er hebben diverse activiteiten plaatsgevonden in de wijk. Een van de activiteiten was de gezondheidsmarkt in Zorgtrecht. Ook is in samenwerking met sociaal makelaars, wijkbureau, Culturele Zondagen en bewoners het traject de Lopend Vuurtje wandelingontwikkeld. Dit is een wandeling langs vijf verhalen van bewoners. Het doel is wandelen stimuleren, maar de grootste opbrengst zit in de contacten met de bewoners en het plezier dat ze hadden in het vertellen van de verhalen.

In januari 2018 organiseerde de Health Hub Utrecht de Wehealthweek, de Utrechtse variant op de landelijke ehealthweek. Tijdens deze week hebben wij in samenwerking met Utrechtse inwoners, zorgorganisaties en kennisinstellingen aandacht besteed aan technologie die bijdraagt aan gezond zelfstandig leven. Hierbij is ook gekeken naar de manier waarop ehealth ingezet kan worden voor inwoners met beperkte vaardigheden. Daarnaast is binnen de JGZ de aandacht gevestigd op de rol van gezondheidstechnologie in de relatie tussen ouders en kinderen.

Gezond Gewicht
De Gemeente Utrecht heeft het lidmaatschap van JOGG (Jongeren Op Gezond Gewicht) in 2018 verlengd. Eind 2018 hebben we het convenant Gezonde sportevenementen ondertekend. Het doel is om een beweging in gang te zetten die een gezonde leefstijl en sport hand in hand laat gaan. Daarvoor zijn afspraken gemaakt. Die staan hier.

In verschillende wijken zijn er leefstijlprogramma’svoor jeugdigen om gezond gewicht en voldoende bewegen te stimuleren. Een voorbeeld is Boksin Zuid waar de jeugdverpleegkundige samen met de fysiotherapeut, diëtiste, GGZ preventiewerker en de vitaliteitsmakelaar kinderen en ouders ondersteunt. In Zuidwest wordtpowerkids door ABCésar ingezet voor kinderen met overgewicht en in Overvecht Fitgaaf.

In 2012 is het convenant ketensamenwerking opgesteld, waarin zoveel mogelijk partners, (scholen, huisartsen, zorgverleners, sport en beweegaanbieders) samenwerken en een keten vormen rondom het kind met overgewicht of obesitas. In 2015 zijn in de wijken Zuidwest en Leidsche Rijn pilots gestart om de ketensamenwerking rond overgewicht verder te verstevigen met daarbij een coördinerende rol voor de JGZ. In 2018 is voor deze pilots een evaluatierapport gemaakt met aanbevelingen voor het vervolg.
Het ketenoverleg in Noordwest heeft een sociale kaart gemaakt met een stappenplanom kinderen met overgewicht te kunnen helpen en snel te kunnen doorverwijzen.
Diverse scholen in Utrecht hebben het landelijke vignet Gezonde School toegewezen kregen.

Sport en bewegen
In 2018 hebben artsen en verpleegkundigen van de JGZ onder andere in hun consulten sport en bewegen gestimuleerd. Harten voor Sport en de Vereniging Sport Utrecht zijn samengegaan in de nieuwe stedelijke sportorganisatie SportUtrecht. Naar aanleiding van de pilot vitaliteitsmakelaar in Overvecht en Zuid is een breed perspectief op gezondheid structureel opgenomen in de opdracht van SportUtrecht. Aansluitend bij de opgaven in de wijken Zuidwest en Noordwest is deze aanpak daar nu ook geïntroduceerd.
Sportstimulering van kinderen met een beperking heeft veel aandacht gekregen. Het beweegcentrum van WKZ, JGZ en SportUtrecht werken hierin samen.

Genotsmiddelen
In 2018 is een vervolg gegeven aan ‘Utrecht op weg naar een Rookvrije Generatie’. In maart zijn wij partner geworden van de Alliantie Nederland Rookvrij (ANR). Samen met partijen in de stad werken we aan het vanzelfsprekend rookvrij opgroeien: de ‘rookvrije generatie’. Met ondersteuning van SportUtrecht is het aantal rookvrije sportverenigingen toegenomen: 23 verenigingen zijn geheel rookvrij, negen verenigingen voor een groot deel/gedeeltelijk en zeven verenigingen zijn er mee bezig/het onderwerp staat op de agenda.

We voerden een integraal alcoholbeleid uit waarin preventie een belangrijke plek heeft. De pilot ‘Stichting NIX18 in Utrecht’ is een initiatief van de horeca met als doel de naleving van de leeftijdsgrens bij verkoop van alcohol te verbeteren. Deze pilot was succesvolmet een gemiddeld nalevingspercentage van 65%. In 2016 was dit 16%. Sinds oktober 2018 is de werkwijze uit de pilot structureel geworden. We hebben Jellinek en Stichting Voorkom! gesubsidieerd voor het uitvoeren van verschillende preventieactiviteiten zoals voorlichting, educatie, ouderavonden en onderzoek. Een van deze activiteiten is Uit met ouders, een voorlichtingsavond over alcohol, drugs en uitgaan in Utrecht. Er was veel animo: 210 ouders met jongeren in de leeftijd van 16 t/m 18 jaar. Het waarderingscijfer was 8,3.

Via de bestuurlijke werkgroep cannabis van de VNG heeft de gemeente zich ingezet voor wet- en regelgeving met als doel: reëel haalbare lokale experimenten binnen een gesloten keten van regulier geteelde cannabis voor recreatief gebruik. Landelijke besluitvorming over de cannabisexperimenten wordt verwacht in de eerste helft van 2019.

Seksuele gezondheid
Op verschillende manieren hebben wij aandacht besteed aan de seksuele gezondheid van jeugdigen. Zo ondersteunen en adviseren wij scholen over lesprogramma’s zoals Lentekriebels, Je lijf je Lief en Lang leve de liefde. Ook hebben we op verzoek van mbo-scholen gastlessen verzorgd in seksuele en relationele vorming. We hebben in de zomerperiode deelgenomen aan evenementen zoals het Midzomergrachtfestival.

De seksualiteits- en soa-spreekuren worden vanaf 1 januari 2019 door GGDrU en Volksgezondheid gezamenlijk op het Stadskantoor gehouden. Dit is in 2018 voorbereid. Daarnaast hebben we onze reguliere werkzaamheden in het kader van de regeling Aanvullende Seksuele Gezondheid (ASG) verricht. In 2018 zijn in de regio Utrecht hoogrisicogroepen benaderd om ervoor te zorgen dat zij ook van de ASG-regeling gebruik maken. Ook hebben we deskundigheidsbevordering voor professionals, werkzaam met deze hoogrisicogroepen, aangeboden. 

Psychosociale gezondheid
In 2018 zijn wij gestart met een verkenning naar de toekomstige inzet van de middelen voor psychische gezondheid. De resultaten worden in 2019 verwacht. Daarnaast is door partijen in de stad uitvoering gegeven aan collectief aanbod ter versterking van de mentale veerkracht van inwoners, zowel jong als oud.