De leefomgeving is van belang voor de gezondheid van mensen^[1]en Utrechters vinden een gezonde leefomgeving belangrijk^[2]. In 2018 hebben we onze expertise ingezet om Gezond stedelijk leven voor iedereen verder te brengen. We willen de gezondheid van Utrechters beschermen tegen schadelijke milieufactoren. Daarnaast willen we de gezondheid bevorderen door de Utrechtse leefomgeving zo in te richten dat deze uitnodigt tot ontmoeten en bewegen en op zo’n manier dat mensen zich prettig voelen in de stad.

Om de druk op gezondheid zo laag mogelijk te houden is in 2018 verder gewerkt aan de motie ‘Geen vuiltje aan de lucht met de WHO advieswaarde’. Wij streven minimaal de WHO-advieswaarden na.

Gezond leven is gemakkelijk, de druk op gezondheid is zo laag mogelijk en je voelt je prettig.

We zijn een onderzoek gestart naar de (kosten-) effectiviteit van mogelijke aanvullende maatregelen om op zo kort mogelijke termijn de luchtkwaliteit in Utrecht naar de WHO advieswaarden te brengen. Randvoorwaarde hierbij is dat naast luchtkwaliteit ook gekeken wordt naar het effect op de gezondheid. Regionaal wordt samen met de Provincie Utrecht gewerkt aan de uitvoeringsagenda Gezonde lucht regio Utrecht. Op verzoek van de Rijksoverheid doen we mee aan een landelijk werkgroep om het Schone Lucht Akkoord vorm te geven en werken we mee aan een pilot voor een voorlichtingscampagne over houtstook. Op Europees niveau nemen we deel aan het partnership Air Quality van de EU Urban Agenda met het doel om de luchtkwaliteit in Europese steden te verbeteren en ‘de gezonde stad’ hoger op de lokale, nationale en Europese agenda te krijgen. 

We hebben gezondheidsexperts in huis die een specialistische gezondheidsinbreng hebben bij de totstandkoming van de ontwikkelingsvisies. Zij nemen ook deel aan gebiedsteams. Deze gezondheidsexperts adviseren over vragen als: is er groen, water, ruimte om te spelen, te ontmoeten, te fietsen en te wandelen, zijn er voldoende voorzieningen en is er aandacht voor diversiteit? Ook bij de voorbereiding op de Omgevingswet, de totstandkoming van Omgevingsvisies, de Woonvisie, bij de (her)ontwikkeling van gebieden in de stad en bij de inrichting van de openbare ruimte, zijn deze gezondheidsexperts betrokken.

In onderstaande figuur is een aantal voorbeelden opgenomen die bijdragen aan gezonde ruimtelijke ontwikkeling.

We willen graag weten wat bewoners van de gezondheid van hun leefomgeving vinden, zodat we hier met ons beleid bij kunnen aansluiten. Zo hebben mbo-studenten op ons verzoek aan mede mbo-ers gevraagd wat zij belangrijk vinden voor het wonen in Utrecht en hun woonomgeving^[3]. De uitkomsten zijn waardevol voor de Woonvisie en de nieuwe nota Volksgezondheid.

We zijn gestart met de opgave Spelen, sporten en bewegen in de openbare ruimte, omdat maatschappelijke ontwikkelingen en een verdichtende stad vragen om een openbare ruimte met voldoende en prettige plekken om te spelen, sporten en bewegen. Een slim(mer) gebruik van de openbare ruimte is hiervoor essentieel. Ook is het van belang anders en beter aan te sluiten bij het gewenste gebruik en de ambities voor een gezonde leefomgeving.

Landelijk hebben we gezondheidsexpertise ingebracht op verschillende bijeenkomsten, zoals de Schakeldag Omgevingswet, Culturele Hoofdstad Leeuwarden, Leerkring van Platform 31, Inspiratiebijeenkomst van Platform 31, Dag van de Stad, expertisesessie van de Beroepsvereniging voor Nederlandse Stedebouwkundigen en Planologen (BNSP) en de Stad als sportschool. Internationaal is expertise ingebracht in de European Week of Regions and Cities voor het Air quality partnership.
[1] Dahlgren and Whitehead, 1991; WRR, 2018; RLI, 2018; PBL, 2018
[2] Gemeente Utrecht, Utrechts gezondheidsprofiel 2018; Gemeente Utrecht, Gezondheid en woonomgeving in Utrecht, 2017
[3] 2018, eindrapport We speak, MBO Welzijn, citaten