Prestatiedoelstelling
Het faciliteren van artistiek interessante activiteiten van Utrechtse makers en culturele instellingen, op diverse locaties in de gehele stad

Wij faciliteren een voldoende aantal goed toegeruste culturele accommodaties, zowel in de binnenstad als in de diverse wijken. We ondersteunen artistiek aantrekkelijke productie- en programmeringsactiviteiten van (Utrechtse) culturele instellingen en makers. Met goede faciliteiten willen wij zowel jonge talentvolle, als reeds succesvolle makers voor de stad behouden.

• Visitatie Cultuurnota instellingen
  • We ondersteunen 58 culturele instellingen om de productie en presentatie van- of deelname aan een cultureel divers aanbod mogelijk te maken. De instellingen uit de Cultuurnota 2017 – 2020 zijn eind 2018 gevisiteerd. Daarbij zijn nadrukkelijk de thema’s ‘Ruimte voor talentvolle makers’ en ‘Cultuur voor iedereen’ aan bod gekomen, als directe uitwerking van de subdoelstellingen 1.1. en 1.2. Ook is verkend hoe de instellingen met de Fair Practice Code omgaan. Het visitatierapport bestaat naast bevindingen per instelling, uit de State of the Art met als titel ‘Op weg naar een inclusieve culturele metropool’ . Uit de visitatie blijkt volgens de commissie dat de Utrechtse culturele instellingen het thema diversiteit en inclusiviteit hoog op de agenda hebben staan, maar dat er nog onvoldoende kennis en ervaring is om dit onderwerp slagvaardig op te pakken. Dit moet dus nog ontwikkeld worden. Ook constateert de commissie dat om iedereen in de stad te bedienen er meer ruimte mag komen voor onder andere urban art en jongerencultuur. Het toepassen van de Fair Practice Code lijkt voor veel instellingen te zullen leiden tot een kwantitatieve teruggang in het aanbod. De conclusies uit het visitatierapport vormen de input voor de nieuwe Uitgangspuntennotitie die eind 2019 aan de gemeenteraad zal worden voorgelegd.
• Cultuur voor Iedereen
  • Het Netwerk van PACT Utrecht is in 2018 verder gegroeid. Het netwerk heeft het Diversiteits & Inclusiviteitspact opgesteld waarin zeven afspraken staan geformuleerd om tot een meer inclusieve culturele organisatie te komen. Aan het eind van 2018 hadden 30 instellingen een of meerdere afspraken uit het pact ondertekend om te laten zien dat zij serieus werk maken van inclusiviteit. Daarnaast is PACT in 2018 begonnen met het organiseren van PACT-Practices. Tweemaandelijkse bijeenkomsten waarin deelnemers in workshops en intensieve sessies concreet met de afspraken uit het PACT aan de slag gaan. (www.pactutrecht.nl ) Daarnaast zijn alle cultuurnota-instellingen tijdens de Visitatieprocedure bevraagd op dit thema.
  • Bij het samenstellen van de visitatiecommissie, de adviescommissie Cultuurnota 2021-2024 en de commissie projectsubsidies cultuur is tijdens de werving en selectie expliciet aandacht besteed aan de inclusiviteit wat betreft leeftijd, gender en culturele achtergrond. Dat heeft geresulteerd in evenwichtig samengestelde commissies die de aanvragen vanuit verschillende perspectieven kunnen benaderen en beoordelen.
• Ruimte voor talentvolle makers
  • Het Werkplan ‘Ruimte voor creatieve bedrijvigheid’ is vastgesteld door het college. Het nijpende tekort aan oefen-, werk- en presentatieruimte voor makers in de stad (er is vraag naar 15.000 m2) staat hiermee op de agenda. Er is, vaak samen met publieke partijen, gewerkt aan concrete projecten om creatieve rafelranden en broedplaatsen te creëren en te behouden. Voorbeelden hiervan zijn Vrijhaven (2.444 m2 VVO plus 1.050 m2 overig buitenterrein excl. parkeerruimte) en De Nijverheid (3.750 m2 VVO plus 2.120 m2 overig buitenterrein exclusief parkeerruimte). In het Werkspoorgebied en binnen gebiedsontwikkelingen werken we aan het behoud of de uitbreiding van ruimte voor creatieve bedrijvigheid en culturele voorzieningen, zoals in de Merwedekanaalzone, Tweede Daalsedijk (behoud en mogelijke uitbreiding van 3.700 m2 VVO), Cartesiusdriehoek (1.940m2 VVO) en Jaarbeursgebied. Er is tijdelijk ruimte gerealiseerd in LOU Oudenoord. Er zijn permanente plekken gerealiseerd op de Tractieweg 50, bij Hof van Cartesius en op de Werkspoorcampus door Lingotto.
  • Er is verder gewerkt aan de stapsgewijze ontwikkeling van de culturele voorziening in Leidsche Rijn Centrum, als onderdeel van de cultuuras. Uitgangspunt is ‘vorm volgt ambitie’: eerst vormgeven aan het gewenste inhoudelijke programma om vervolgens te bepalen welke gebouwen daarbij nodig zijn. De basis is het bouwen aan het ‘grensverleggend makersplein’, een aanpak die RAUM in opdracht van ons uitvoert. RAUM voert dit programma uit vanuit het makersgebouw dat in 2018 is gerealiseerd op de cultuurkavel en werkt hierbij samen met allerlei (culturele) partijen uit de stad en met lokale en (inter)nationale makers.
  • In 2018 hebben de stichtingen SWK030 en Sophies Kunstprojecten toegewerkt naar een fusie per 1 januari 2019 tot de nieuwe stichting Deplaatsmaker. Daarmee is er voor kunstenaars een overzichtelijk loket gekomen waar ze terecht kunnen voor werkruimten. Daarnaast vormt de organisatie een verbindende rol tussen het culturele veld, de gemeente en commerciële vastgoed partijen. De nieuwe instelling beheert ruim 650 ateliers en creatieve werkruimten in de stad voor duizend kunstenaars.
  • ’t Hoogt heeft in december de laatste films vertoond in de filmzalen. In 2018 is in samenwerking met diverse partijen in de stad gewerkt aan plannen voor een breder centrum voor beeldcultuur in het Werkspoorgebied. Dit is nog in ontwikkeling.
  • In het voorjaar van 2018 zijn zeven sectoranalyses van de verschillende kunstdisciplines en de tweede fase van de Maatschappelijke kosten- en batenanalyse (MKBA) verschenen. Over de uitkomsten van de sectoranalyses is de Raad in 2018 geïnformeerd. Ze bieden handvatten voor de nieuwe cultuurvisie en uitgangspunten voor de nieuwe cultuurnota. De MKBA geeft inzicht in de bijdrage van de kunst- en cultuursector aan de sociale ontwikkeling en economie van Utrecht. De MKBA schetst dat het culturele aanbod in Utrecht één van de vijf fundamenten onder de aantrekkingskracht van de stad is. Het zorgt er mede voor dat Utrecht op de tweede plek staat van de ranglijst van meest aantrekkelijke steden van Nederland op basis van aanbod podiumkunsten ^[1] . Bovendien is de aantrekkingskracht van Utrecht in relatie tot alle andere Nederlandse steden de laatste tien jaar het meest verbeterd. Uit het onderzoek komt naar voren dat de maatschappelijke baten van het culturele aanbod voor de stad Utrecht groter zijn dan de kosten voor de gemeente. Tegenover 37,1 miljoen euro aan gemeentelijke subsidies aan de culturele instellingen die in de berekeningen konden worden meegenomen staat een jaarlijkse welvaartswinst van 44,6 miljoen euro; een maatschappelijk rendement van rond de 20%.
• Ruimte voor creatieve bedrijvigheid
  • Het Werkplan ‘Ruimte voor creatieve bedrijvigheid’ is vastgesteld door het college. Het nijpende tekort aan oefen-, werk- en presentatieruimte voor makers in de stad ( er is vraag naar 15.000 m2) staat hiermee op de agenda. Er is, vaak samen met publieke partijen, gewerkt aan concrete projecten om creatieve rafelranden en broedplaatsen te creëren en te behouden. Voorbeelden hiervan zijn Vrijhaven (2.444 m2 VVO (plus 1.050 m2 overig buitenterrein excl. parkeerruimte) en De Nijverheid (3.750 m2 VVO (plus 2.120 m2 overig buitenterrein exclusief parkeerruimte). In het Werkspoorgebied en binnen gebiedsontwikkelingen werken we aan het behoud of de uitbreiding van ruimte voor creatieve bedrijvigheid en culturele voorzieningen, zoals in de Merwedekanaalzone, Tweede Daalsedijk ( behoud (en mogelijke uitbreiding) van 3.700 m2 VVO (huidig), Cartesiusdriehoek (1.940m2 VVO (huidig) en Jaarbeursgebied. Er is tijdelijk ruimte gerealiseerd in LOU Oudenoord. Er zijn permanente plekken gerealiseerd op de Tractieweg 50, bij Hof van Cartesius en op de Werkspoorcampus door Lingotto.
  • Er is verder gewerkt aan de stapsgewijze ontwikkeling van de culturele voorziening in Leidsche Rijn Centrum, als onderdeel van de cultuuras. Uitgangspunt is ‘vorm volgt ambitie’: eerst vormgeven aan het gewenste inhoudelijke programma om vervolgens te bepalen welke gebouwen daarbij nodig zijn. De basis is het bouwen aan het ‘grensverleggend makersplein’, een aanpak die RAUM in opdracht van ons uitvoert. RAUM voert dit programma uit vanuit het makersgebouw dat in 2018 is gerealiseerd op de cultuurkavel en werkt hierbij samen met allerlei (culturele) partijen uit de stad en met lokale en (inter)nationale makers.
  • In 2018 hebben de stichtingen SWK030 en Sophies Kunstprojecten toegewerkt naar een fusie per 1 januari 2019 tot de nieuwe stichting Deplaatsmaker. Daarmee is er voor kunstenaars een overzichtelijk loket gekomen waar ze terecht kunnen voor werkruimten. Daarnaast vormt de organisatie een verbindende rol tussen het culturele veld, de gemeente en commerciële vastgoed partijen. De nieuwe instelling beheert ruim 650 ateliers en creatieve werkruimten in de stad voor duizend kunstenaars.
  • ’t Hoogt heeft in december de laatste films vertoond in de filmzalen. In 2018 is in samenwerking met diverse partijen in de stad gewerkt aan plannen voor een breder centrum voor beeldcultuur in het Werkspoorgebied. Dit is nog in ontwikkeling.
  • In het voorjaar van 2018 zijn zeven sectoranalyses van de verschillende kunstdisciplines en de tweede fase van de Maatschappelijke kosten- en batenanalyse (MKBA) verschenen. Over de uitkomsten van de sectoranalyses is de Raad in 2018 geïnformeerd. Ze bieden handvatten voorde nieuwe cultuurvisie en uitgangspunten voor de nieuwe cultuurnota. De MKBA geeft inzicht in de bijdrage van de kunst- en cultuursector aan de sociale ontwikkeling en economie van Utrecht. De MKBA schetst dat het culturele aanbod in Utrecht één van de vijf fundamenten onder de aantrekkingskracht van de stad is. Het zorgt er mede voor dat Utrecht op de tweede plek staat van de ranglijst van meest aantrekkelijke steden van Nederland op basis van aanbod podiumkunsten ^[2] . Bovendien is de aantrekkingskracht van Utrecht in relatie tot alle andere Nederlandse steden de laatste tien jaar het meest verbeterd. Uit het onderzoek komt naar voren dat de maatschappelijke baten van het culturele aanbod voor de stad Utrecht groter zijn dan de kosten voor de gemeente Tegenover 37,1 miljoen euro aan gemeentelijke subsidies aan de culturele instellingen die in de berekeningen konden worden meegenomen staat een jaarlijkse welvaartswinst van 44,6 miljoen euro; een maatschappelijk rendement van rond de 20%.
• Musea / Presentatie instellingen
  • Het huidige depotgebouw voor het Centraal Museum is vol en voldoet klimatologisch en technisch niet meer aan de hedendaagse eisen van museaal depotbeheer. Op 18 december 2018 is het startdocument ‘Naar een passend depot voor het Centraal Museum en Erfgoed’ vastgesteld (5840890). Bij de Voorjaarsnota zijn hiervoor onderzoeksmiddelen vrij gemaakt. Op basis van de uitkomsten van de onderzoeksvragen uit het startdocument worden verschillende varianten gewogen aan de eisen en wensen.
  • Op 14 augustus 2018 is de stichting Museum Oud Amelisweerd door de rechtbank Midden Nederland failliet verklaard. In de maanden hierna is een tenderprocedure opgezet om tot een tijdelijke invulling voor de exploitatie van het landhuis Oud Amelisweerd te komen.
  • In februari 2018 heeft BAK de deuren geopend van de nieuwe locatie op de Pauwstraat. Het pand wordt gefaseerd verbouwd en ondertussen loopt de programmering door. BAK kan op deze locatie veel meer de connectie met de stad maken en heeft een meer open karakter gekregen. Dat blijkt onder meer uit het gebruik van het auditorium door diverse groepen uit de stad. Maria Hlavajova, artistiek directeur van BAK heeft op voordracht van de gemeente gesproken op het International Culture City Forum in Dresden over de werkwijze van BAK.
• Internationalisering
  • Het Nederlands Kamerkoor bracht in het najaar 2018 een internationale productie met een Taiwanese choreograaf in première. Het NKK heeft begin 2018, tijdens het werkbezoek van een grote delegatie uit Taipei (Taiwan) aan onze stad, hiervoor de contacten en netwerken kunnen leggen. De koppeling van het culturele veld aan de internationale economische actie agenda levert zo bijzondere resultaten op.
  • Utrecht ontving najaar 2018 in het kader van Residenties in Utrecht twee internationale gasten: de Syrische pianist en muziekeducator Aeham Ahmad en de oprichter van het burgeronderzoeksplatform Bellingcat Elliot Higgins. Rond deze twee vonden meerdaagse programma’s plaats gericht op crossovers en innovatieve verbindingen met de HKU, UU, HU en ROC, wijkcultuurhuizen en andere maatschappelijke partijen in de stad.
  • 2018 was het eerste jaar dat Utrecht Unesco City of Literature was. In september vond gedurende twee weken de eerste editie van het Internationale Literatuurfestival Utrecht plaats, met 21.890 bezoekers (40% (inter)nationaal). Utrecht heeft deelgenomen aan internationale literatuurnetwerken en Utrechtse schrijvers zijn vertegenwoordigd op festivals van andere city’s of literature.
  • Op 3 juni vond de 7de editie van het Catching Cultures Orchestra Festival plaats in TivoliVredenburg. Het festival waar verschillende muzikale en culturele achtergronden elkaar vinden en samen het podium delen. Professionals uit alle windstreken spelen samen met evenzo divers en aanstormend talent. Deze editie was er een programma met muziek uit het Midden-Oosten, Afrika en Europa. Catching Cultures Orchestra werkt gedurende het jaar vanuit Utrecht West en Overvecht.

[1] In het kader van de (vorming van) regioprofielen is door het ministerie het culturele aanbod in de verschillende landelijke regio’s in kaart gebracht en vertaald naar een cultuurindex in ‘De atlas voor gemeenten’. Deze index bestaat uit een gewogen combinatie van 20 indicatoren die zijn onderverdeeld in de 5 categorieën: podiumkunsten, erfgoed, beeldende kunst, letteren en film. Utrecht neemt na de steden Amsterdam, Maastricht en Leeuwarden plaats 4 in deze cultuurindex in.
[2] In het kader van de (vorming van) regioprofielen is door het ministerie het culturele aanbod in de verschillende landelijke regio’s in kaart gebracht en vertaald naar een cultuurindex in ‘De atlas voor gemeenten’. Deze index bestaat uit een gewogen combinatie van 20 indicatoren die zijn onderverdeeld in de 5 categorieën: podiumkunsten, erfgoed, beeldende kunst, letteren en film. Utrecht neemt na de steden Amsterdam, Maastricht en Leeuwarden plaats 4 in deze cultuurindex in.