Prestatiedoelstelling
Uitvoeren van een bestuurlijke aanpak en maatregelen tegen georganiseerde criminaliteit

Voortbouwend op de ondermijningsbeelden voor Overvecht en Utrecht Stad hebben we in 2018 een samenhangende visie op ondermijning gemaakt. De visie kent twee pijlers: de weerbare overheid en de weerbare samenleving. Voor 2019 is een uitvoeringsprogramma gemaakt om deze visie verder concreet te maken. De activiteiten in het kader van de ondermijningsaanpak worden uitgevoerd samen met een groot aantal afdelingen binnen de gemeente (o.a. VTH, Werk & Inkomen, Burgerzaken, IB Communicatie en HRM) en met veel partijen in de stad, waaronder andere overheden, maatschappelijke organisaties, inwoners en ondernemers. De afdeling veiligheid voert regie op de uitvoering van dit programma.
Met brieven van 19 april (link) en 12 december 2018 (link) is de gemeenteraad geïnformeerd over de aanpak van ondermijning in Utrecht.

Mensenhandel / Raamprostitutie
In het coalitieakkoord is opgenomen dat Utrecht koploper wil blijven in het aanpakken van mensenhandel. Een aantal specifieke maatregelen zijn in het coalitieakkoord opgenomen om deze ambitie waar te maken. Eén van deze maatregelen is het aanstellen van een Ketenregisseur Aanpak Mensenhandel. Conform het coalitieakkoord richt deze ketenregisseur zich op alle vormen van dwang en uitbuiting die kunnen plaatsvinden in bijvoorbeeld de drugshandel, horeca, bedelbendes, seksbranche, transport en bouw. Deze ketenregisseur zal februari 2019 van start gaan.

In april 2018 is de aanbesteding voor het Nieuwe Zandpad afgesloten zonder dat er ontwikkelaars of ondernemers zijn gevonden om de zone te realiseren. De laatste twee geïnteresseerden hebben zich uiteindelijk op het laatst teruggetrokken. In het coalitieakkoord ‘Utrecht, ruimte voor iedereen’ geeft de nieuwe coalitie aan het belangrijk te vinden dat prostitutie als legaal beroep mogelijk is in Utrecht en dat er het eerste kwartaal van 2019 een nieuw voorstel komt voor het Nieuwe Zandpad. Hierin wordt uitgewerkt welke condities nodig zijn om een schone, veilige en transparante werk- en leefomgeving te creëren, mensenhandel tegen te gaan en tegelijkertijd de realisatie van werkplekken mogelijk te maken.
Uit de vorige procedures is gebleken dat doorgaan op dezelfde weg weinig kans van slagen heeft en daarom is een onderzoeksfase ingelast om te analyseren waarom eerdere selectieprocedures geen resultaat hebben gehad en of en hoe ontwikkelingen in de markt en in de wetgeving mogelijk aanleiding geven tot een gewijzigde aanpak.

Omdat het wetsvoorstel “Wet regulering prostitutie en bestrijding misstanden seksbranche” zeer ongunstig dreigde uit te pakken voor het toezicht en handhaving door gemeenten is als G4 met succes lobby gevoerd. Inmiddels is een nieuw wetsvoorstel bijna gereed waarin wél tegemoet wordt gekomen aan de behoeften van de gemeenten en die effectieve mogelijkheden biedt om mensenhandel te voorkomen, te signaleren en te bestrijden.
Gemeenten hebben het afgelopen jaar steeds meer beperkingen in hun toezicht en handhaving ervaren naar aanleiding van uitspraken van  de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). De AP beschouwt het seksuele leven van een sekswerker als een bijzonder persoonsgegeven dat niet verwerkt mag worden. Op verzoek van de G4 zoekt het ministerie van JenV  naar oplossingen voor dit probleem.
Het hoger beroep dat we ingesteld hebben tegen het besluit van de AP om ons registratieproces voor raamprostituees onrechtmatig te verklaren, zal waarschijnlijk het tweede kwartaal van 2019 plaatsvinden.

Gebiedsgerichte integrale aanpakken
Focus op gebieden zoals de Amsterdamsestraatweg, Overvecht en Lombok heeft geresulteerd in een aantal integrale handhavingsacties. In 2018 is een integrale overheidscontrole uitgevoerd op het bedrijventerrein Nieuw Overvecht. Voor dit bedrijventerrein is ook een leefbaarheidsaanpak ontwikkeld gericht op de lange termijn met als doel het versterken van de weerbaarheid van de ondernemers, het verbeteren van de leefomgeving en het vergroten van het veiligheidsgevoel op dit bedrijventerrein.
Voor Lombok en de Amsterdamsestraatweg is daarnaast gewerkt aan het versterken van de samenwerking met ondernemers, pandeigenaren en bewoners. De inzet op samenwerking, betrokkenheid, openheid, zichtbaarheid, versterken weerbaarheid bewoners gericht op duurzame verandering in de Zambesibuurt (Overvecht) heeft geleid tot een pilotproject tegengaan hennepteelt in woningen, start project politiekids (basisschoolkinderen en politie leren elkaar kennen en doen samen acties in de buurt) en de start van een tweewekelijkse buurtspreekuur door de gebiedsmanager veiligheid. Het spreekuur heeft geleid tot meer buurgerichte meldingen en betrokkenheid.

Voor Kanaleneiland, dat in het ondermijningsbeeld tevens als kwetsbare locatie naar voren kwam, zijn we een verkenning gestart hoe de weerbaarheid van bewoners te versterken en de veiligheid en leefbaarheid in het gebied te vergroten.

Ter ondersteuning van de gebiedsgerichte aanpak is een verkenning gedaan naar de mogelijkheden het bestuurlijk juridisch instrumentarium voor de ondermijningsaanpak te versterken. Concreet heeft dit in ieder geval geleid tot een voorstel tot wijziging van de APV waarbij de mogelijkheid van een vergunningsplicht voor vergunningsvrije bedrijfsactiviteiten wordt gecreëerd. Dit voorstel zal naar verwachting 1^e kwartaal van 2019 aan de raad worden voorgelegd.
Sinds de zomer is er een coördinator gebiedsgerichte aanpak ondermijning werkzaam binnen de gemeente.

Coffeeshops
Het coffeeshopbeleid blijft gericht op het evenwicht tussen vraag en (kleinschalig) aanbod van hennepproducten. Hiermee zijn zowel de volksgezondheid, de leefbaarheid als de veiligheid gediend.
We streven naar de invulling van maximaal zeventien coffeeshops in de stad waarbij de nadruk ligt op de vestiging van coffeeshops buiten de bestaande woonwijken. We monitoren scherp het beleid en passen dit aan waar de actuele situatie dit van ons eist. Het initiatief van een drive-in coffeeshop aan de rand van de stad op gemeentegrond wordt actief ondersteund. Door de reservering voor de Cannabis Social Club laten we zien dat we, samen met andere gemeenten, het cannabisbeleid willen moderniseren omwille van de volksgezondheid en de veiligheid.
Aanvragen voor nieuwe coffeeshops zijn ook in 2018 in behandeling genomen. Vaak blijkt de aanvrager niet te voldoen aan de integriteitseisen of voldoet de beoogde locatie niet aan het coffeeshopbeleid.
De gemeente en de initiatiefnemer voor een drive-in coffeeshop aan de rand van stad hebben dit jaar de mogelijkheden voor een drive-in coffeeshop op een stuk gemeentegrond verder verkend samen met de beoogd exploitant, met name omtrent het gebruik van de gemeentegrond.
De gemeente Utrecht heeft zich gemeld als belangstellende om aan het experiment gesloten coffeeshopketen deel te nemen (conform ook motie “De Wiethouder wint”). Een officiële aanvraag is pas aan de orde nadat het Rijk de randvoorwaarden en selectie eisen bekend gemaakt heeft – naar verwachting in het eerste kwartaal van 2019.
Een onafhankelijke adviescommissie heeft over de vormgeving van het wietexperiment geadviseerd. Ook de VNG Bestuurscommissie Cannabisbeleid – met daarin wethouder Everhardt – heeft geadviseerd over de ontwikkeling van het wetsvoorstel en de AmvB. Wethouder Everhardt heeft dit jaar meerdere malen met de exploitanten van coffeeshops in Utrecht gesproken over het experiment en wat dit betekent voor de Utrechtse coffeeshops.

Bibob
Door het toepassen van de Wet Bibob kunnen we voorkomen dat vergunningen, subsidies en aanbestedingstrajecten worden misbruikt. Hiermee beschermen we onze eigen integriteit en voorkomen we dat we ondermijnende criminaliteit faciliteren. Het is een belangrijk instrument in de bestuurlijke aanpak van deze vorm van criminaliteit. Door toename van de capaciteit, een veranderde werkwijze en de (voorgenomen) uitbreiding naar de sectoren vastgoed, subsidies en aanbestedingen zijn er meer Bibob onderzoeken mogelijk. Door een meer integrale aanpak van het Bibob instrument en een actieve samenwerking met interne en externe ketenpartners kan de gemeente Utrecht effectief acteren bij het toepassen van deze wet.
Het instrument Bibob is breder en vaker ingezet. In 2018 heeft het team, ondanks dat het team tweemaal is vernieuwd, 162 onderzoeken afgerond.
Er is in september 2018 een nieuw team van specialisten opgericht dat zich volledig toelegt op Bibob-onderzoeken. Met betrekking tot horecavergunningen doet VTH sinds april 2018 voor iedere nieuwe aanvraag Bibob-vooronderzoek, waarbij de expertise van de Bibob-onderzoekers kan worden gevraagd zonder ieder onderzoek volledig over te dragen aan Veiligheid. Op die manier worden onderzoeken efficiënter gedaan en kan het Bibob-team zich meer richten op complexere horecadossiers.
In navolging daarvan zijn de eerste contacten gelegd met Vastgoed (Ruimte en UVO) om de werkwijze zoals deze met VTH tot stand is gekomen, te implementeren bij hen.

Citydeal
De opgestelde ondermijningsbeelden van de stad Utrecht hebben een vertrekpunt gegeven, maar kennen ook beperkingen. Om voldoende en actueel zicht te houden op ondermijning zijn er aanvullende manieren om de beelden te verdiepen. Onze deelname aan de City Deal ‘Zicht op Ondermijning’ vormt een innovatie op dit vlak. De City Deal is gericht op het versterken van onze informatiepositie door gebruik te maken van nieuwe methoden van data analyse. Hierdoor willen we inzicht verkrijgen in de onderliggende patronen en fenomenen van ondermijnende drugscriminaliteit, waardoor we de (preventieve) aanpak van ondermijnende drugscriminaliteit kunnen versterken en verbeteren. In 2018 is er op fenomeenniveau meer zicht ontstaan op typische verschijningsvormen van ondermijnende drugscriminaliteit in Utrecht. Deze inzichten zijn gedeeld en verrijkt met kennis van professionals uit het werkveld. De eerste resultaten hebben dusdanige inzichten opgeleverd dat de City Deal is verlengd.

Aanpak hennepteelt
Op basis van het hennepconvenant Midden-Nederland wordt met een geïntegreerde aanpak ten behoeve van bestuursrechtelijke, strafrechtelijke, fiscaalrechtelijke en privaatrechtelijke handhaving het wegnemen van factoren en gelegenheidsstructuren van de verschijningsvormen van de georganiseerde hennepcriminaliteit en daaraan gerelateerde criminogene factoren bevorderd.
In 2018 zijn voorbereidingen getroffen om de beleidsregel woningsluitingen op grond van art. 13b Opiumwet te actualiseren onder meer naar aanleiding van het door de Eerste Kamer aangenomen wetsvoorstel ter verruiming van het toepassingsbereik van artikel 13b.
Er zijn in totaal 24 panden (bedrijfspanden, woningen, woonwagens) gesloten wegens hennepteelt. Ook zijn er vier growshops gesloten.
In Overvecht is samen met politie en netbeheerder Stedin een voorlichtingsactie georganiseerd waarbij een als hennepkwekerij ingerichte container kon worden bezoeken om het bewustzijn van de gevaren van hennepkwekerijen te vergroten.